KỲ 1 - CHỈ SỐ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH (PCI) VÀ CÔNG CUỘC CHUYỂN ĐỔI SỐ

Ngày 15-4-2021 tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã phối hợp Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức Lễ công bố Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI )năm 2020. Thái Nguyên xếp thứ 11/63 tỉnh, thành , tăng 1 bậc so với năm 2019...Kết quả đó là quan trọng , đáng khích lệ ,nhất là năm 2021, Công cuộc Chuyển đổi số được tỉnh xác định quyết tâm thực hiện cũng sẽ tác động qua lại nên phấn đấu để tăng điểm từng tiêu chí và tăng hạng cũng sẽ có thuận lợi và cũng có khó khăn...Phân tích 10 tiêu chí dùng để chấm điểm,xếp hạng của PCI của tác giả Phan Hữu Minh Đức dưới đây sẽ cung cấp thêm thông tin,những phân tích, đánh giá... gửi tới bạn đọc...

Nâng hạng chỉ số PCI tỉnh Thái Nguyên - Một mục tiêu phấn đấu thực thụ

Báo cáo PCI được USAID hỗ trợ được thực hiện từ năm 2005 nhằm đo lường tính minh bạch trong đầu tư, thương mại và tăng trưởng kinh tế ở cả cấp quốc gia và cấp tỉnh. Báo cáo PCI năm 2020 đã nêu bật 3 xu hướng quan trọng: Các khoản phí không chính thức mà doanh nghiệp phải làm giảm mạnh nhờ chiến dịch chống tham nhũng của Chính phủ; Tác động đại dịch Covid-19 và các giải pháp phục hồi ngoạn mục, khả thi, hiệu quả; Doanh nghiệp (qua hoạt động của PCI) quan tâm hơn đến môi trường sản xuất, kinh doanh. Liên tiếp 4 năm,Quảng Ninh vẫn là tỉnh luôn ở vị trí cao nhất, tiếp theo là Đồng Tháp, Long An, Bình Dương. Thái Nguyên xếp thứ 11, lên 1 bậc, đầy ấn tượng. Bây giờ PCI được khẳng định thực sự là công cụ thúc đẩy cải cách, điều hành kinh tế, minh bạch hoá và là thước đo vai trò, trách nhiệm của cơ quan Nhà nước, nhất là lĩnh vực kinh tế tổng hợp.

Khi chúng tôi ngồi viết bài báo này cũng là lúc đại dịch Covid-19 đang hoành hành lần 2 của năm 2021; đang xâm nhập vào khu vực sản xuất công nghiệp có hàng vạn công nhân, lao động; Doanh nghiệp, hệ thống chính quyền phải căng sức để đối phó với đại dịch, tác động tiêu cực và trực tiếp tới hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của toàn xã hội…. Năm 2020, với việc thực hiện quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp theo Nghị quyết số 02-NQ/CP ngày 01/01/2020 của Chính phủ về tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh Quốc gia năm 2020; Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 29/3/2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thái Nguyên về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Chỉ số PCI của tỉnh Thái Nguyên đã có những kết quả tích cực. Báo cáo PCI năm 2020 được Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố vào ngày 15/4/2021, đã đánh giá và xếp loại tỉnh Thái Nguyên đạt thứ hạng 11/63 tỉnh, thành trong cả nước với số điểm tổng hợp đạt 66,56 điểm. Dẫn đầu trong nhóm các tỉnh Miền núi phía Bắc.

So với năm 2019 (xếp thứ 12/63 với điểm tổng hợp đạt 67,71 điểm) năm 2020 đánh giá PCI của tỉnh tăng 1 bậc trên bảng xếp hạng toàn quốc. Năm 2020 cũng là năm tỉnh Thái Nguyên có số điểm tổng hợp đạt cao so với các năm. Về các chỉ số thành phần: Có 6/10 chỉ số thành phần tăng điểm, trong đó có 01 chỉ số đạt trên 8 điểm, 4 chỉ số đạt trên 7 điểm. Chỉ số có điểm cao nhất là Gia nhập thị trường đạt 8,35 điểm. Kết quả này đã phản ánh nỗ lực của các ngành, các cấp, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp tỉnh, môi trường đầu tư, kinh doanh của tỉnh Thái Nguyên đã không ngừng được cải thiện, vai trò, vị thế của Thái Nguyên ngày một nâng cao. Thứ tự xếp hạng PCI  nhữngnăm gần đây đều tăng và đạt được đánh giá có môi trường đầu tư kinh doanh tốt, song nhìn vào vị trí của các chỉ số thành phần trong PCI tỉnh Thái Nguyên năm 2020 cho thấy nhiều chỉ số thành phần có số điểm thấp hơn năm 2019, thứ tự xếp hạng thấp hơn nhiều so với thứ hạng chung, chỉ có một vài chỉ số có tính đột phá, điều đó khẳng định tính vũng chắc của chỉ số PCI chưa cao. Cần tiếp tục có những giải pháp quyết liệt để cải thiện từng chỉ số thành phần thì việc nâng hạng, trụ hạng mới có thể thực hiện được.

 Chúng tôi đí sâu phân tích 10 chỉ số thành phần PCI năm 2020 để chứng minh cho nhận định trên. Đồng thời qua tổng hợp, đánh giá của các chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực của VCCI: Vũ Tiến Lộc, Đậu Anh Tuấn, Nguyễn Thị Thu Trang thấy được điểm mạnh, chỗ yếu trong thực hiện 10 chỉ số thành phần năm qua, tham mưu bước đi phù hợp của năm nay, năm 2021...Chỉ số Gia nhập thị trường: Năm 2020 chỉ số này đạt 8,35 điểm, tăng 0,99 điểm so với năm 2019, và tăng điểm 2 năm liên tiếp, xếp 13/63 tỉnh,thành. Chỉ số gia nhập thị trường của năm 2020 là chỉ số đạt điểm cao nhất trong chỉ số thành phần PCI của Thái Nguyên. Phân tích của VCCI  về chỉ số có nhiều cải thiện này: Do các cơ quan kinh tế tổng hợp của tỉnh đã nỗ lực để thời gian thực hiện đang ký doanh nghiệp trung bình là 6 ngày, giảm được 01 ngày; thời gian đăng ký thay đổi doanh nghiệp là 5,5 ngày, giảm 1,5 ngày so với năm trước. Còn 20% doanh nghiệp cho rằng phải chờ hơn 1 tháng hoàn thành tất cả các thủ tục để chính thức hoạt động (giảm 6% so với năm trước). Có 3% doanh nghiệp đánh giá phải chờ hơn 3 tháng hoàn thành các thủ tục để chính thức hoạt động giảm 1% so với năm 2019 (năm 2019 là 4%). Tỷ lệ doanh nghiệp đăng ký kinh doanh qua phương thức trực tuyến, Trung tâm hành chính công của tỉnh, Bưu chính đạt 25%. Tuy có nhiều thay đổi tích cực, nằm ở vị trí cao của cả nước, nhưng điểm số của chỉ số thành phần này này chưa đạt cao như như một số năm: Năm 2011, chỉ số này đạt 9,11 điểm, năm 2015 đạt 8,84 điểm. Chỉ số tiếp cận đất đai và sự ổn định trong sử dụng đất: Năm 2020, chỉ số này đạt 6.68 điểm tăng 0,61, thứ tự xếp hạng 31/63, tăng 29 bậc là chỉ số tăng điểm trong sáu chỉ số thành phần tăng điểm PCI. Năm 2019 Thái Nguyên đạt 6,07 điểm, xếp thứ 60/63 tỉnh thành. Theo kết quả đánh giá của VCCI thì năm 2020, Tỷ lệ doanh nghiệp có mặt bằng kinh doanh, có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đạt 51%. (giảm 11% so với đánh giá của năm 2019.) Thời gian chờ đợi để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của doanh nghiệp là 50 ngày (tăng 25 ngày so với năm 2019) cao hơn trung bình 30 ngày của cả nước. Rủi ro về khả năng bị thu hồi đất là khá cao 1,89 (Trung bình cả nước chỉ có 1,6). 20% doanh nghiệp đánh giá việc được cung cấp thông tin về đất đai còn hạn chế. 19% doanh nghiệp cho rằng không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do lo ngại thủ tục hành chính rườm rà, cán bộ nhũng nhiễu. Thực trạng về khả năng tiếp cận đất đai của doanh nghiệp khi thực hiện đầu tư trên địa bàn tỉnh là không cao, một số khu, cụm công nghiệp đã được đầu tư hạ tầng đầy đủ nhưng đã có tỷ lệ lấp đầy cao. Những khu, cụm công nghiệp đã quy hoạch nhưng chưa được đầu tư hạ tầng kỹ thuật, không có quỹ đất sạch để nhà đầu tư được thuê đất, doanh nghiệp gặp khó khăn về thuê đất khi cần mở rộng đầu tư kinh doanh. Chỉ số về tính minh bạch trong tiếp cận thông tin: Năm 2020 đạt 5,85 điểm, xếp thứ 32/63 tỉnh thành, giảm 2 bậc (năm 2019 xếp thứ 30/63).Các chuyên gia của VCCI và UAID phân tích: Chỉ số tiếp cận tài liệu quy hoạch của tỉnh đã đạt trên 50%. Bằng mức trung bình cả nước, giữ nguyên số điểm so với năm 2019. Có tới 60% doanh nghiệp đánh giá cần phải có “mối quan hệ thân hữu” để có được các tài liệu của tỉnh. Đã có 45% doanh nghiệp cho biết chỉ nhận được thông tin, văn bản sau khi đề nghị cơ quan Nhà nước của tỉnh cung cấp. 43% doanh nghiệp cho biết việc thỏa thuận “khoản thuế phải nộp” với cán bộ thuế là việc khá phổ biến. Có 8% doanh nghiệp dự liệu được việc thực thi của tỉnh đối với quy định pháp luật của Trung ương là chắc chắn.85% doanh nghiệp cho rằng đã giảm đi lại lo thủ tục hành chính... Đây cũng là chỉ số có sự cạnh tranh quyết liệt giữa các tỉnh vì để nâng cao nó không đòi hỏi phải có chi phí cao mà chỉ cần các cơ quan Nhà nước tăng cường đưa các thông tin về cơ chế chính sách mới, cho phép doanh nghiệp được tham gia trực tiếp vào quá trình xây dựng và ban hành văn bản về cơ chế chính sách, tăng chất lượng tiện ích và độ mở của các trang thông tin điện tử./.

                                                                                     (Còn nữa)

Phan Hữu Minh Đức